การกลั่นแกล้ง (Bullying) กันในโรงเรียน มีอยู่ทั้งในโลกตะวันตกและตะวันออก อย่างที่เรามักจะได้ข่าวตามสื่อหรือในภาพยนตร์กันบ่อยครั้ง ผลที่ออกมาสำหรับผู้ถูกกระทำที่ได้รับความบอบช้ำทางจิตใจ ล้วนมีแต่เรื่องเศร้า ไม่ว่าจะเป็นการฆ่าตัวตาย การก่ออาชญากรรมต่างๆ ไปจนถึงกราดยิงคนในโรงเรียน และเรื่องราวทั้งหมดนี้ได้ถูกนำมาร้อยเรียงเป็นภาพยนตร์ซีรีส์สะท้อนสังคมจาก Netflix ในเรื่อง 13 Reasons Why
ซีรีส์สุดมืดมน ที่พาเราสำรวจจิตใจของคนฆ่าตัวตาย
‘บทความต่อไปนี้อาจมีการเปิดเผยเนื้อหาบางส่วนจากเนื้อเรื่อง’
13 Reasons Why เป็นภาพยนตร์ซีรีส์ของทาง Netflix (มีฉายที่นี่ที่เดียวเท่านั้น) โดยจะปล่อยออกมาให้ชมรวดเดียวครบ 13 ตอนเหมือนเรื่องอื่นๆ
เนื้อเรื่องของตัวภาพยนตร์ว่าด้วยเรื่องของ ‘ฮันนาห์’ เด็กสาววัย 17 ปี ที่ฆ่าตัวตาย แต่ก่อนตายเธอได้อัด ‘เทป’ คาสเซ็ตต์ไว้ 13 หน้า เพื่อบอกเล่าถึงความเจ็บปวดของเธอแก่เพื่อนๆ ที่เป็นสาเหตของการฆ่าตัวตายให้ได้ฟัง แน่นอนว่าในจำนวนทั้งหมด 13 ตอนก็หมายถึงหน้าเทปดังกล่าวนั่นเอง
“โรงเรียน” สถานที่แห่งความเจ็บปวด
ภาพยนตร์ฝั่งตะวันตกหลายเรื่องโดยเฉพาะที่มาจากอเมริกา มักมีฉากโรงเรียนไฮสคูล หรือถ้าเปรียบเทียบกับที่ไทยก็คืออยู่ในช่วงมัธยมปลาย และส่วนใหญ่จะถูกนำเสนอในมุมมองที่เหมือนกันอยู่หลายเรื่อง ตั้งแต่การกลั่นแกล้งกันโดยผู้ที่แข็งแรงกว่า การจับกลุ่มนินทา ประณามเพื่อนนักเรียนที่ตัวเองไม่ชอบ โดยลักษณะของผู้ถูกกระทำมักจะเป็น ‘เนิร์ด’ หรือผู้ที่สนใจแต่การเรียน และสื่อเฉพาะทางเท่านั้น ไม่ต่างกับเรื่องนี้ที่มีฉากหลายฉากในเรื่องใช้โรงเรียนในการเล่า สะท้อนถึงความเป็นจริงว่ามีเด็กหลายคนถูกกลั่นแกล้งจนเรื่องราวบานปลาย ก่อให้เกิดความเสียหายอย่างคาดไม่ถึง โรงเรียนจึงอาจเป็นที่ที่บางคนมีความสุข แต่อาจเป็นฝันร้ายของใครหลายคน
Cyberbullying ภัยร้ายที่เติบโตตามยุคสมัย
เรื่องการนินทาและนำไปพูดต่อในวงกว้างจนสร้างความเสียหาย ก่อให้เกิดความเกลียดชังให้กัน เป็นเรื่องที่มีมาทุกยุคสมัย จนถึงปัจจุบันที่ทุกคนสามารถเข้าถึงอินเตอร์เน็ต การกลั่นแกล้งกันในลักษณะนี้ยิ่งทวีคูณความเลวร้ายลงไปอีก เพราะการแพร่กระจายของข้อมูลต่างๆในอินเตอร์เน็ตเป็นไปด้วยความรวดเร็ว และยากที่จะแก้ต่างหรือคัดกรอง ให้ทันก่อนจะสายเกินไป ซึ่งในความเป็นจริง cyberbullying ไม่ได้มีเพียงทีโรงเรียนเท่านั้น แต่สามารถเกิดได้ตลอดเวลา โดยเฉพาะในโลกออนไลน์ที่เราสามารถกลั่นแกล้งได้ตลอด 24 ชั่วโมง
ไม่คุยกันตรงๆ ไม่เคยทำให้อะไรดีขึ้น
สาเหตุหลักที่ตัวละครต่างในเรื่องนี้มีปัญหามากขึ้นเรื่อยๆ ล้วนมาจากการไม่เข้าใจกัน แทนที่จะนั่งคุยกันตรงๆ กลับแสดงออกด้วยการคิดเอาเองจนเกิดปัญหา
ส่วนหนึ่งมาจากวัฒนธรรมทางตะวันตก ที่ค่อนค้างเคารพความเป็นส่วนตัว เกรงอกเกรงใจซึ่งกันและกัน และถึงแม้ว่าจะเป็นนักเรียนวัยเดียวกัน เรียนที่เดียวกัน แต่สภาพทางครอบครัว การเลี้ยงดู และเรื่องราวที่ต้องเจอมาในชีวิตย่อมไม่เหมือนกันยิ่งทำให้เกิดระยะห่างระหว่างเพื่อนนักเรียนด้วยกันออกไปเรื่อยๆ
การฆ่าตัวตาย และเรื่องราวของคนที่ยังอยู่
การฆ่าตัวตายเป็นอีกเรื่องที่นำมาพูดได้ยาก เนื่องจากเป็นเรื่องละเอียดอ่อน และยากที่จะสรุปว่าผู้ที่ฆ่าตัวตายจะมีความรู้สึกอย่างไร ตัดสินใจถูกหรือผิด แต่ที่แน่ๆ ความสูญเสียเป็นอีกเรื่องที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้นในเรื่องนี้การฆ่าตัวตายจึงเป็นจุดเริ่มต้นของเรื่องราวทั้งหมด ซึ่งซีรีส์ได้ใช้เวลาบนหน้าเทปบอกเล่าความเจ็บปวด บอบช้ำ ก่อนที่จะจบชีวิตของตัวเอง
แต่ถ้ามองอีกด้านหนึ่ง การฆ่าตัวตายไม่ได้ส่งผลต่อชีวิตของคนที่กระทำการอัตวินิบาตกรรมเท่านั้น แต่คนเป็นที่ยังมีชีวิตอยู่ก็อาจเจ็บช้ำไม่แพ้กัน เพียงแต่เขาหรือเธอเลือกที่จะแสดงออกหรือเก็บความเจ็บปวดของตัวเองเอาไว้ต่างกันออกไป (ในเรื่องมีตัวละครคนหนึ่งที่กรีดแขนซ้ำแล้วซ้ำเล่า เพื่อตอกย้ำถึงความเจ็บปวดที่ได้รับ แทนที่จะเลือกการฆ่าตัวตาย) เพราะฉะนั้นดูเป็นการไม่มีประโยชน์ที่จะกล่าวโทษกัน หรือแสดงให้เห็นถึงความบอบช้ำว่าใครมากกว่าใคร
อาการเจ็บป่วยทางจิตใจ ควรได้รับการดูแล
มีตัวละครหลายตัวในเรื่องที่แสดงออกถึงความแปรปรวนในจิตใจ (mental disorder) จนเกิดปัญหา ซึ่งผู้คนรอบข้างนอกจากจะไม่รู้แล้ว ยังปฏิบัติต่อเขาด้วยพฤติกรรมแย่ๆ จนเกิดเรื่องเศร้าที่หวนกลับไม่ได้
ในสภาวะทางจิตใจของผู้ป่วยที่ไม่ปกติ เกิดอาการเครียดอย่างมาก เป็นอีกเหตุที่นำไปสู่การจบชีวิตตัวเองลง ทางออกของปัญหาก็คือการพูดคุยและได้รับการรักษาอย่างถูกวิธีจนหายขาด
ผู้ปกครองและคนรอบข้าง หนึ่งในผู้ที่แก้ปัญหาได้ หรืออาจเป็นปัญหาเสียเอง
สิ่งสำคัญที่สุดในเรื่องราวทั้งหมดที่เกิดขึ้น คือการที่ผู้ปกครอง และครูที่โรงเรียนไม่ได้ทำความเข้าใจใดๆ กับตัวเด็กในเรื่องเลย จริงอยู่ที่แต่ละคนอาจมีพฤติกรรมที่ไม่ดีนัก ส่วนหนึ่งมาจากการที่สังคมหน่วยย่อยอย่าง ‘ครอบครัว’ ไม่ได้มีเวลาพูดคุย ทำความเข้าใจ ไปจนถึง ‘รู้จัก’ กับลูกหลานตัวเองอย่างจริงจัง
สภาพภายนอกที่เหมือนว่าเป็นเด็กดี หรือไม่มีปัญหาใดๆ อาจจะเกิดมาจากการเข้มงวดจนเกินไป การเจาะจงไปเฉพาะหน้าที่อย่างเดียว จนลืมไปว่าคนเราเองแม้ในวัยเรียน ก็มีเรื่องราวอื่นๆมากมายเข้ามาในชีวิต
13 Reasons Why คือซีรีส์คุณภาพที่ไม่อยากให้พลาด
แม้ซีรีส์ชุดนี้อาจมีเนื้อหาอันหนักหน่วง แต่ก็ไม่ถึงขั้นกับเป็นซีรีส์ที่ทำความเข้าใจได้ยากจนเกินไป ตรงกันข้ามกลับเป็นซีรีส์ที่ทำความเข้าใจได้ง่ายดาย การเล่าเรื่องถูกถักทอร้อยเรียงอย่างสวยงาม ผสมระคนไปกับความเข้มข้นในแต่ละตอน จนทำให้เป็นเรื่องยากที่จะตัดใจไม่ดูซีรีส์ชุดนี้ให้จบในรวดเดียว
แน่นอนว่า ซีรีส์ชุดนี้แม้จะมีเรื่องราวเบื้องหลังอยู่ในสหรัฐอเมริกา แต่ซีรีส์ชุดนี้ก็มิใช่เรื่องราวที่ไกลตัวจากไทยสักเท่าไรนัก หากแต่เป็นปัญหาชุดเดียวกันที่ยังแทบไม่ได้ถูกพูดถึงอย่างเป็นกิจลักษณะ
นี่คือซีรีส์ที่เราแนะนำ แล้วเราจะมองปัญหาของวัยรุ่นได้กว้างกว่าที่เคย